ค่า pH ในดิน (กรดด่าง) | ใครยังไม่รู้…บอกเลย “เสี่ยง”

ค่า pH ในดินมีส่วนช่วยให้พืชสามารถดูดซับสารอาหารจากดินได้ดีขึ้น ซึ่งถ้าหากพืชเจริญเติบโตในดินที่มีค่าความเป็นกรดต่ำเกินไป ใบก็จะเหลือง เนื่องจากไม่สามารถดูดธาตุเหล็กเข้าไปบำรุงต้นได้อย่างเต็มที่ ดังนั้นดินที่จะเหมาะกับการปลูกพืช จึงต้องมีค่าความเป็นกรดอยู่พอสมควรเพื่อที่ความเป็นกรดจะได้แปลงธาตุอาหารให้พืชดูดกินได้สะดวก เพราะฉะนั้นการวัดค่า pH หรือกรดด่างในดินจึงถือเป็นเรื่องที่คนทำการเกษตรต้องให้ความสำคัญเป็นอันดับต้นๆ สำคัญพอๆ กับเรื่องความชื้น อุณหภูมิ และอากาศ เพราะค่าความเป็นกรดด่างที่มาก หรือน้อยจนเกินไปจะส่งผลกระทบต่อผลผลิตของพืช รวมทั้งผลกำไรขาดทุน จึงควรจะต้องมี“เครื่องวัดค่า pH” (pH meter)

สภาวะดินที่เหมาะสำหรับปลูกพืชได้ดีที่สุด

ดินที่มีค่า pH ประมาณ 6.5 จะเป็นดินที่ปลูกพืชได้ดีที่สุด เพราะค่อนข้างเป็นกลาง แต่จะมีพืชบางชนิด เช่น บลูเบอร์รี่ ชวนชม ดอกพุด ที่จะเจริญเติบโตได้ดีในค่าความเป็นกรด จึงต้องใช้ดินที่มีค่า pH 4.5 – 5.5 เรียกได้ว่าก่อนที่จะปลูกพืชควรศึกษาเรื่องค่า pH ในดินไว้ด้วย เพื่อให้พืชเจริญเติบโตได้ดีขึ้น

ทำไมจึงต้องเช็กระดับค่า pH อยู่ตลอด

เนื่องจากมีปัจจัยหลายอย่างทั้งแร่ธาตุในดิน และระดับน้ำฝนที่ตกในแต่ละปี รวมไปถึงปุ๋ยที่เราใส่บำรุงพืช ล้วนทำให้ค่า pH ในดินสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา ดังนั้นเราจึงต้องหมั่นตรวจสอบ และสังเกตค่า pH ในดินอยู่เสมอ เพื่อที่จะได้ปรับระดับค่า pH ในดินให้มีความเหมาะสมกับพืช

1.ค่า pH ในดินหมายถึงอะไร

pH ย่อมาจาก Potential of hydrogen ion เป็นหน่วยที่ใช้แสดงความเป็นกรดด่างของสารเคมีในดินจากปฏิกิริยาของไฮโดรเจน ซึ่งจะแตกตัวเป็น H⁺ หรือไฮโดรเจนไอออน และ OH^– หรือไฮดรอกไซด์ไอออน หากพบปริมาณของไฮโดรเจนไอออน (H⁺) มีมากกว่าไฮดรอกไซด์ไอออน (OH^–) แสดงถึงสภาวะของดินนั้นเป็นกรด ในทางกลับกันหากพบปริมาณของไฮดรอกไซด์ไอออน (OH^–) มีมากกว่าไฮโดรเจนไอออน (H⁺) แสดงถึงสภาวะของดินนั้นเป็นด่าง แต่ถ้าพบในปริมาณเท่าๆ กันแสดงถึงสภาวะของดินนั้นเป็นกลาง

เพื่อให้เข้าใจง่ายๆ จะกำหนดตัวเลข 1-14 pH ในการแสดงค่าความเป็นกรดด่าง โดยที่มี pH 7 เป็นค่ากลาง ถ้าวัดค่า pH ในดินแล้วได้ค่าต่ำกว่า pH 7 แสดงว่าดินนั้นเป็นกรด (ดินเปรี้ยว) แต่ถ้าวัดออกมาแล้วได้มากกว่า pH 7 ก็แสดงว่าดินนั้นเป็นด่าง (ดินเค็ม) โดยปกติแล้วดินส่วนใหญ่จะต้องมีค่า pH อยู่ในช่วง pH 5-8 ดังนั้นจึงเป็นสาเหตุที่เครื่องวัดค่า pH ดินจะต้องเลือกในช่วง pH 3-8

อย่าจำตัวเลขค่ากรดด่างผิดนะ

ถ้าจำสลับกันเมื่อไร บอกเลย “งานเข้าแน่นอน”

ระดับความรุนแรงของค่า pH ในดิน โดยปกติจะมีการแบ่งขั้นของสภาพกรดด่างตามค่า pH ตามตารางด้านล่างดังนี้

pH	สภาพความเป็นกรดด่าง	pH	สภาพความเป็นกรดด่าง
< 3.5	กรดรุนแรงที่สุด	6.6-7.3	กลาง
3.5-4.5	กรดรุนแรงมาก	7.4-7.8	ด่างเล็กน้อย
4.6-5.0	กรดจัดมาก	7.9-8.4	ด่างปานกลาง
5.1-5.5	กรดจัด	8.5-9.0	ด่างจัด
5.6-6.0	กรดปานกลาง	> 9.0	ด่างจัดมาก
6.1-6.5	กรดเล็กน้อย

สำหรับค่า pH ในดินที่เหมาะสมสำหรับพืชโดยทั่วๆ ไป ควรอยู่ในช่วง pH 6.0-6.5 หรือ “กรดอ่อนๆ” เป็นช่วงที่เหมาะที่สุด พืชสามารถเอาธาตุอาหารไปใช้ได้มากที่สุด ส่วนดินที่มีค่า pH ต่ำกว่า 5.5 (กรดจัด) หรือตั้งแต่ pH 8.5 (ด่างจัด) จะถูกจัดให้เป็นดินที่มีปัญหาด้านเกษตร เนื่องจากเป็นดินที่ขาดธาตุอาหาร มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ และเพาะปลูกได้ยาก แต่ถึงอย่างไรก็ตามควรจะพิจารณาจากชนิดของพืชที่ต้องการปลูกควบคู่ไปด้วย บางชนิดเจริญเติบในสภาวะดินเป็นกรดจัด หรือด่างจัดก็อาจจะมีความเป็นไปได้ ตัวอย่างเช่น กรดจัด – ชา ทุเรียน สับปะรด // ด่างจัด – ขนุน ส้มโอ มะขามเทศ

2.ผลกระทบของดินที่เป็นกรดจัด หรือด่างจัดต่อพืช

       ทางการเกษตรแนะนำให้ควบคุมค่า pH ของดินในช่วง 6.0-6.5 เท่านั้น หลายคนอาจจะคิดว่าผลกระทบที่เกิดขึ้นจะส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืชโดยตรง แต่ในความเป็นจริงค่า pH เป็นตัวแปรที่ควบคุมการปลดปล่อยธาตุอาหารของพืชในดินต่างหาก หากปลดปล่อยออกมาเกินความต้องการก็เกิดอันตรายต่อพืช หากปลดปล่อยน้อยเกินไปก็ไม่ดี ควรจะปลดปล่อยให้พอดีพอเหมาะ

ค่า pH ของพืชแต่ละชนิด อ้างอิงข้อมูลจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ดังนี้

ชนิดของพืช	ค่าความเป็นกรดด่าง
มะพร้าว กล้วย อ้อย ทานตะวัน ถั่วเหลือง	6.0 – 7.0
ข้าวโพด หญ้า ไม้ดอกไม้ประดับ	5.5 – 7.0
ถั่วฝักยาว	5.5 – 6.8
ข้าวฟ่าง ส้ม พริก ฟักทอง ถั่วลิสง	5.5 – 6.5
สับปะรด	5.0 – 6.5
ยางพารา	4.0 – 6.5
แคนตาลูป กระเจี๊ยบ หอม	6.0 -6.5
มันเทศ	5.6 – 6.0
ยาสูบ	5.4 – 6.0
มันฝรั่ง ฝ้าย กาแฟ	5.0 – 6.0
แตงโม	5.0 – 5.5
ชา	4.0 – 5.5

 

3.วิธีปรับค่า pH ของดิน

       การปรับค่า pH ในดินถือว่ามีความสำคัญมาก เนื่องจากเป็นการคาดคะเนความอุดมสมบูรณ์ของดินได้แล้วยังทำให้เกษตรกรประเมินสภาพดินเบื้องต้นเพื่อหาวิธีการแก้ไขสภาพดินได้ทันท่วงทีก่อนที่จะเกิดปัญหาตามมาภายหลัง

แนวทางการแก้ปัญหาดินเป็นกรด

1. ใช้วัสดุอินทรีย์คลุมหน้าดิน
2. การใส่ปุ๋ยหมัก
3. การเลือกชนิดพันธุ์พืชที่ทนกับความเป็นกรด
4. การปรับปรุงสภาวะธาตุอาหารของพืชในดินให้เพียงพอ
5. การใช้ปูนปรับระดับ pH เช่น ปูนมาร์ล ปูนโดโลไมต์

*** ไม่แนะนำให้ใช้น้ำหมักชีวภาพเด็ดขาดเพราะน้ำหมักมีค่าความเป็นกรดสูง

แนวทางการแก้ปัญหาดินเป็นด่าง

1. การใช้ปูนปรับระดับ pH เช่น ปูนยิบซั่ม
2. ใช้วัสดุอินทรีย์คลุมหน้าดิน
3. ใช้น้ำหมักที่มีค่าความเป็นกรดสูงๆ รดอย่างสม่ำเสมอ
4. การเลือกชนิดพันธุ์พืชที่ทนกับความเป็นด่าง
5. การปรับปรุงสภาวะธาตุอาหารของพืชในดินให้เพียงพอ

pH Meter คือเครื่องมือที่ให้ความละเอียดและถูกต้องแม่นยำสูง

เครื่อง pH meter มีหลายแบบ เช่น แบบปากกา แบบมือถือ แบบตั้งโต๊ะ หรือแบบติดตั้ง ซึ่งการวัดค่า pH โดยใช้เครื่อง pH Meter นั้นจะเหมาะกับการใช้ในงานอุตสาหกรรมมากที่สุด หากมีการเลือกเครื่องมือวัดให้ตรงกับประเภทของการใช้งาน

 

เครื่องวัด pH Meter จาก ฮานนา

(คลิกเพื่อดูสินเค้าเพิ่มเติม)

(คลิกเพื่อดูสินเค้าเพิ่มเติม HI98168)

 

บริษัท ฮานนา อินสทรูเม้นท์ส (ประเทศไทย) จำกัด

ผู้ผลิตเครื่องมือวัดชั้นนำ

“เพราะเราเป็นผลิตภัณฑ์ที่ดีที่สุดสำหรับคุณ”

WITH GREAT PRODUCTS, COME GREAT RESULTS.

 

Email Addresses

[email protected]

 

CONTACT US

Line : @hannathailand

FB : HannaThailand